Üveit Nedir?

Üveit, üvea tabakasının iltihaplanmasına verilen isimdir. Genellikle otoimmün hastalıklar, enfeksiyonlar, travmalar, ilaçlar gibi çeşitli bilinen ya da bilinmeyen nedenlerle ortaya çıkar. Üveit kendisini farklı semptomlarla belli eder. Bunlar gözde kızarıklık, ağrı, bulanık görme, ışığa bakamama gibi belirtilerdir. Bazı üveit tipleri ise sinsi olup belirti vermez, komplikasyonlara bağlı görme kaybı geliştiğinde fark edilir. Üveit nedir belirtileri nelerdir, tedavi yöntemleri hakkında yazının devamında bilgi alabilirsiniz.

Üveit gözün üvea olarak adlandırılan orta tabakasının iltihabıdır. Bu iltihaplanma hastaların tek gözünü veya her iki gözünü aynı anda veya farklı zamanlarda etkileyebilir. Tüm yaş gruplarında ve hatta çocuklarda da ortaya çıkabilir. Ancak genel olarak genç, üretken çağındaki kişilerin hastalığıdır. Bazen kalıcı görme kaybına neden olabilecek kadar ağır seyredebilir. Onun için de bu hastalarda erken teşhis, uygun tedavi ve yakın takip çok önemlidir.

Üveit Nedir Ve Nasıl Oluşur?

Üveit, gözde iltihaplanmaya neden olan bir hastalıktır. Gözün en dıştaki beyaz sklera ve en içteki retina (ağ tabaka) tabakaları arasındaki üvea tabakasının iltihaplanması ile gelişir. Farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan üveit, hafif ve şiddetli olarak görülebilir. Üvea tabakası, gözün renkli kısmını (iris), gözün odaklanma yeteneğini sağlayan ve gözün ön odasını dolduran sıvının yapıldığı bölümü (siliyar cisim), retinayı besleyen damarlı yapıyı (koroid) içerir. Gözde üveit nedir sorusu bu şekilde açıklanabilir. Görme ile ilgili ciddi sonuçları olabilen üveit hastalığı, önemsenmesi gereken bir hastalıktır.

Üveit Belirtileri Nelerdir?

Üveitin belirtileri, üveitin tipine ve şiddetine göre değişiklik gösterir. Belirtiler yavaş yavaş ortaya çıkabilir veya gürültülü, ani bir tabloya da yol açabilir. Bazen de göz muayenesi sırasında tesadüfen belirtiler fark edilebilir.

• Gözde kızarıklık
• Gözde ağrı
• Işık hassasiyeti
• Bulanık görme
• Görmede azalma
• Uçusan, siyah cisimler görme yer almaktadır.

Üveit belirtileri baş ağrısı, yorgunluk, eklem ağrısı gibi yan belirtiler ortaya koyabilir. Gözünüzde bu belirtileri hissediyorsanız mutlaka bir göz doktoruna görünmelisiniz.

Üveit Nedenleri Nelerdir?

Üveit nedenleri çeşitlilik gösterir. Bağışıklık sistemi hücrelerinin kendi vücuduna saldırması sonucu oluşan otoimmün hastalıklar üveit nedeni olabilir. Behçet hastalığı, romatoid artrit gibi hastalıklar buna örnek verilebilir. Bakteri, virüs, mantar veya parazitler nedeniyle de üveit gelişebilir.

Göze alınan darbeler, yaralanmalar üveit nedeni olabilir. Bazı antibiyotik, antiviral, kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar ve bağışıklık sistemini etkileyen ilaçlar üveit oluşumunu tetikleyebilir. Nedeni belirlenemeyen üveitler idiyopatik üveit olarak adlandırılır. Üveit neden olur sorusunu anlayabilmek için üveit ile ilgilenen bir göz doktoruna başvurmak gerekir. Gözde üveit sebepleri arasında;

• Behçet hastalığı
• Ankilozan spondilit, HLA-B27 gen pozitifliği, sedef hastalığı gibi romatizmal hastalıklar
• Juvenil idiyopatik artrit (Çoçukluk çağı iltihaplı romatizması),
• Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları
• Vogt-Koyanagi-Harada hastalığı
• Multipl skleroz
• Sarkoidoz
• Göz yaralanması sonrası veya ağır göz ameliyatları sonrası gelişebilen sempatik oftalmi
• Toksoplazmozis gibi parazit hastalıkları, gözde uçuk virüsü (herpes), zona hastalığı, sitomegalovirüs gibi virüs enfeksiyonları, tüberküloz (verem), sifiliz (bel soğukluğu), bartonella (kedi tırmığı hastalığı) veya yer almaktadır.

Üveit Çeşitleri Nelerdir?

Anatomik olarak gözün etkilenen kısımlarına göre sınıflandırılır. Üvea tabakasının bazen tamamı bazen de belirli bir kısmı etkilenmektedir.

Ön (Anterior) Üveit

Gözün sadece ön kısmının etkilendiği üveittir, iridosiklit olarak da adlandırılır. Dünya genelinde en yaygın olarak görülen tipidir. Romatolojik hastalıklar, özellikle ankilozan spondilit, enfeksiyöz nedenler ve birçok sistemik hastalığın belirtisi olabileceği gibi nedensiz de gelişebilir.

Orta (Intermediyer) Üveit

Gözün içerisinde yer alan vitreus sıvısının ağırlıklı olarak etkilendiği bir üveittir. Çocukluk çağında genellikle nedeni bilinmeyen (idyopatik) olsa da erişkinlerde multiple skleroz (MS), sarkoidoz, iltihaplı bağırsak hastalıkları ve enfeksiyonların öncelikli olarak araştırılması gerekir.

Arka (Posterior) Üveit

Gözün arka tabakaları olan retina ve koroid tabakaları tutulmaktadır. Göz içerisindeki vitreus sıvısı da çoğunlukla etkilenmektedir. Enfeksiyöz nedenler içerisinde toksoplazma dünyadaki en önemli nedenidir. Enfeksiyöz olmayan grupta ise birçok hastalığın araştırılması ve hızla tedavi edilmesi gerekir.

Diffüz (Panüveit) Üveit

İltihaplanma gözün ön tabakalarından arka tabakalarına kadar uzanır, tüm üvea tabakaları etkilenir. Birçok enfeksiyöz ve enfeksiyöz olmayan nedenle gelişir. Bu grupta en önemli altta yatan neden ülkemiz koşullarında Behçet hastalığıdır. Dünyada en çok Türkiye’de görülen Behçet hastalığının erken tanı ve tedavisi çok önemlidir. 

Üveitin Komplikasyonları Nelerdir?

Uygun tedavi edilmediği takdirde ciddi komplikasyonlara ve bunun sonucunda da görme kaybına sebep olabilmektedir.

• Katarakt
• Glokom
• Görme siniri (Optik sinir) hasarı
• Makula ödemi (Merkezi görme noktasında sıvı toplanması)
• Retina dekolmanı
• Göz bebeğinde kalıcı yapışıklık oluşması
• Göz içine kanama oluşması gelişebilecek komplikasyonlar arasında yer almaktadır.

Üveit Atağı Nedir?

Üveitin seyri farklılıklar göstermektir. Bazıları sinsi ve kronik seyirliyken, bazıları alevlenme ve sönme dönemleri gösterir. Bu alevlenmeler üveit atağı olarak adlandırılır. Değişen derecelerde görme kaybı, gözde ağrı, kızarıklık ve ışık hassasiyeti ile kendisini belli eder. Tekrarlayan ataklarla seyreden üveit tiplerine örnek olarak iltihaplı eklem romatizmasına (ankilozan spondilit) bağlı üveit, Behçet üveiti, HLA-B27 doku genine bağlı üveit, uçuk virüslerine bağlı üveit sayılabilir.

Üveit Teşhisi Nasıl Konur?

Üveit teşhisi kapsamlı bir göz muayenesi gerektirmektedir.  Muayene bulguları eşliğinde hastanın ayrıntılı olarak öyküsü alınmalı, yardımcı tanı yöntemlerine başvurulmalı ve muayeneden edinilen ip uçları eşliğinde (eğer gerekiyorsa) tetkik istenmelidir. Bir uzman birçok üveit tipine sadece muayene ile tanı koyabilir. Dolayısıyla tanının standart bir algoritması yoktur ve hastanın kliniğine göre belirlenir. Göz muayenesi aşağıdaki basamakları içermektedir;

• Görme düzeyinin değerlendirilmesi
• Göz bebeklerinin ışığa tepkisinin değerlendirilmesi
• Göz tansiyonu ölçülmesi
• Biyomikroskop ile gözün ön tabakalarının değerlendirilmesi
• Göz bebeği büyütüldükten sonra gözün arka tabakalarının değerlendirilmesi.

Göz muayenesi tamamlandıktan sonra hekim ek tetkikler isteyebilir. Bunlar arasında;

• Göz ön segment fotoğrafı
• Renkli fundus (göz arkası) fotoğrafı
• Göz ultrasonu
• Optik koherens tomografi (bu test gözün retina ve koroid katmanlarının görüntülenmesini sağlar)
• Floresein ve İndosiyanin yeşili anjiyografi. (Damar yoluyla özel bir ilaç verilerek gözün arka tabakalarının değerlendirilmesini sağlar)
• Bazı durumlarda göz sıvısının (aköz hümor veya vitreus) alınması ve analizi
• Laboratuvar testleri yer almaktadır.

Göz hekimi üveitin altta yatan bir hastalığa bağlı olabileceğini düşündüğü durumlarda, kan testleri, akciğer filmi ve tomografisi, beyin görüntülemesi (MR) taramaları isteyebilir. Ayrıca altta yatan hastalıkların saptanması için veya ortak bir tedavi planlaması yapabilmek için göz hekimi üveit hastalarını romatoloji, nöroloji, göğüs hastalıkları, enfeksiyon hastalıkları gibi başka bölümlere gönderebilir.

Üveit Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Üveit tedavisi, hastalığın göz üzerindeki etkilerine, neden oluştuğuna bağlı olarak farklı şekilde yapılabilir. Sistemik ilaç, göz damlası, cerrahi müdahale gibi tedavi yöntemleri uygulanabilir.

Üveit tedavisinde kullanılan ilaçlar, gözdeki iltihabı azaltmak, semptomları hafifletmek ve enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılır., Gözdeki iltihabı azaltmak için steroid damlalar, göz bebeğinin yapışmasını önlemek ve ağrıyı azaltmak için de göz bebeğini genişleten damlalar kullanılır.  Üveitin sebebi başka hastalıklardan kaynaklanıyorsa o hastalığın tedavi edilmesi üveitin de ortadan kalkmasına yol açabilir. Çok nadir olarak üveit tedavisi cerrahi olarak uygulanabilir. Üveit tedavisinde erken teşhis önemlidir. Erken teşhis edilirse erkenden tedavi edilerek olumsuz sonuçlar önlenebilir. Eğer üveit tedavi edilmezse kalıcı görme kaybına neden olabilir.

Üveit tedavisi esas olarak medikal yani ilaç tedavisidir. İlaç tedavisi iltihabı azaltmak, semptomları hafifletmek ve enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılır. Cerrahi tedavi ise nadir durumlarda kullanılır ve göz içi enjeksiyonlar gibi prosedürleri veya üveitin yol açtığı katarakt, glokom, retina dekolmanı gibi komplikasyonların cerrahisini içerir. Bazen de tedaviye yeterli yanıt olmayan durumlarda cerrahi olarak gözün temizlenmesi gerekebilmektedir.

İlaç Tedavisi:

• Üveit tedavisinde en sık kullanılan ilaçlar steroidlerdir. Steroidler, gözdeki iltihabı azaltır ve semptomları hafifletir. Göz damlası, tablet veya enjeksiyon şeklinde kullanılabilir.
• Üveit tedavisinde kullanılan diğer ilaçlar immünosupresif ilaçlardır. Bu ilaçlar, bağışıklık sisteminin normal işlevini baskılamak ve iltihabı azaltmak için kullanılır.

Cerrahi Tedavi:

• Üveit tedavisinde, bazı ilaçlar doğrudan gözün içine enjekte edilebilir. Bu işlem, gözdeki iltihabı azaltmak için kullanılır. Bu yöntem, genellikle ilaç tedavisi yetersiz kaldığında veya ilaçların yan etkileri çok fazla olduğunda tercih edilir.
• Nadir durumlarda, göz içindeki iltihap veya kanama nedeniyle, üveit için vitrektomi adı verilen bir cerrahi müdahale gerekebilir. Bu işlem, gözün içindeki jel benzeri bir madde olan vitreus humorun temizlenmesini ve değiştirilmesini içerir.
• Üveitin seyri sırasında sıklıkla katarakt, glokom, retinada çekinti, zar oluşumu ve dekolman gibi komplikasyonlar gelişebilir. Bunların tedavisi de cerrahi gerektirir.

Medikal (İlaçlı) Tedavi

Tedavi seçenekleri arasında göz damlaları, göz etrafına veya göz içine uygulanan ilaçlar ve sistemik olarak (ağızdan, damardan veya cilt altına) kullanılan ilaçlar yer almaktadır.

Steroidli (Kortizonlu) İlaçlar

Bu grup ilaçlar üveit alevlenmelerini baskılamada önemli bir rol oynamaktadır. Ancak uzun süreli kullanımı kesinlikle önerilmemektedir. Steroid içeren damlalar inflamasyonun baskılanması için ön üveit hastalarında sıklıkla kullanılmaktadır. Steroidli damlalar yeterli olmadığı durumlarda göz etrafına steroid içeren enjeksiyonlar yapılabilmektedir. Ağır ataklarda, özellikle gözün arka tarafının etkilendiği durumlarda steroidin ağızdan ya da damardan verilmesi gerekebilmektedir. Çok gerekli durumlarda doğrudan göz içine de uygulanabilmektedir.

Dilatasyon Sağlayan Damlalar (Göz Bebeğinin Büyütülmesi)

Göz bebeğini genişleten göz damlaları, iris ve siliyer cisimdeki spazmları kontrol ederek göz ağrısını hafifletir aynı zamanda göz bebeğinde yapışıklık oluşmasını önler. Üveit göz damlası ile tedavi edilebilir, gözde oluşan sorunlar bu şekilde rahatlatılabilir.

Bakteri ve Virüslere Yönelik Tedaviler

Enfeksiyöz üveit olan hastalarda altta yatan nedene yönelik antibiyotik ve antiviral damla, ağızdan veya damardan ilaçlar uygulanabilir.

İmmün Sistemi Düzenleyen ve Baskılayan İlaçlar

Steroid tedavisine yanıt vermeyen veya yan etki nedeniyle steroid kullanılamayan olgularda, steroid dozu azaltılırken nüks eden olgularda, görmeyi tehdit eden şiddetli üveit varlığında, sık tekrarlayan üveit atakları söz konusu olduğunda, Behçet hastalığı, Vogt Koyanagi Harada, sarkoidoz gibi sistemik hastalıkların eşlik ettiği durumlarda bağışıklık sistemini düzenleyen ve baskılayan tedavilerin kullanılması gerekebilir. Bu tedavilerin esas amacı uzun süreli bir iyileşme sağlamak ve hastayı kortizon bağımlılığından kurtarmaktır. Bu ilaçlar göz hekimi ve altta yatan nedene göre diğer hekimlerin kontrolünde kullanılır. Uzun soluklu bir tedavidir, etkinlik ve yan etki gelişimi açısından yakın izlem gerektirir.

Cerrahi Tedavi

Üveite bağlı gelişen komplikasyonların yönetiminde cerrahi tedavi gerekebilmektedir. Bunlar arasında;

Katarakt Cerrahisi

Katarakt cerrahisiyle birlikte üveite bağlı gelişen göz bebeği yapışıklıklarının düzeltilmesi işlemi de yapılabilir.

Glokom Cerrahisi

İlaçlarla kontrol altına alınamayan göz tansiyonu yüksekliği durumda göz tansiyonunu düşürmeye yönelik ameliyatlar

Vitreoretinal Cerrahi

Göz içine kanama, retina dekolmanı gelişen hastalarda göz arkası ameliyatları yapılmaktadır. Ancak bazen göz sıvısının aşırı iltihaplı olduğu ve göz arkasının görülemediği durumlarda tanısal amaçlı da vitreusun temizlenmesi (vitrektomi) ameliyatı gerekmektedir. 

Çocuklarda Üveit

Çocuklarda üveit erişkinlere göre daha nadir görülmektedir. Ancak çocuklarda daha şiddetli seyri, daha ciddi komplikasyonlara sebep olması ve çoçukların tedavisindeki zorluklar nedeniyle çok önemlidir. Çocuklarda görülmesinin en sık nedeni Juvenil idiyopatik artrit (JIA-Çoçukluk çağı iltihaplı romatizması) ilişkili üveittir. JIA tanısı olan çocuklarda düzenli göz muayenesi gerekmektedir çünkü bu çocuklarda göz kızarıklığı olmadan, bulgu vermeden sinsi bir şekilde ilerlemektedir. JIA ilişkili üveitlerin dışında nedeni bilinmeyen bir orta üveit olan Pars Planit ülkemizde çocuklarda sık görülen diğer bir üveit nedenidir. Otoimmün hastalıklar, enfeksiyöz ve paraziter nedenler çocuklarda diğer nedenleri arasında yer alır. Çocukluk çağı üveitlerinin tedavisinde steroidli damlalar, göz bebeğini büyüten damlalar, ağızdan veya damardan sistemik steroid tedavisi, bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanılmaktadır.