Herpes Virüsüne Bağlı Göz Hastalıkları

Halk arasında “göz uçuğu” ya da “gözde uçuk” olarak adlandırılan durum, aslında Herpes simpleks virüsünün göz yüzeyinde oluşturduğu bir enfeksiyonun sonucudur. Genellikle dudak çevresinde ortaya çıkan uçuklara neden olan aynı virüs, göze ulaştığında ağrı, kızarıklık, ışığa karşı duyarlılık ve net görmede azalma gibi çeşitli belirtilerle kendini belli eder. İlk bakışta basit bir tahriş ya da alerji gibi algılansa da, erken müdahale edilmediğinde korneada kalıcı hasarlara ve hatta ciddi görme kayıplarına neden olabilir. Bu nedenle, gözde herhangi bir tahriş veya enfeksiyon belirtisi fark edildiğinde vakit kaybetmeden bir göz doktoruna başvurmak büyük önem taşır.

Herpes Virüsü Nedir?

Herpes virüsü, insanlarda sıkça görülen ve yaşam boyu vücutta kalabilen bir DNA virüsüdür. Özellikle Herpes Simpleks Virüs Tip 1 (HSV-1) ve Tip 2 (HSV-2) olmak üzere iki ana formu vardır. Göz enfeksiyonlarına yol açan herpes virüsünün en yaygın türü HSV-1’dir ve bu virüs genellikle tükürükle ya da doğrudan cilt temasıyla kişiden kişiye geçebilir.

HSV-1 sıklıkla dudak çevresinde uçuklara neden olurken, göz bölgesine taşındığında daha tehlikeli enfeksiyonlara yol açabilir. Virüs aktif hale geldiğinde, özellikle bağışıklık sistemi zayıfsa, gözde iltihap, bulanık görme ve ağrı gibi belirtiler ortaya çıkar.

Gözde Herpes Enfeksiyonunun Türleri

Herpes virüsünün gözde yol açtığı enfeksiyonlar, temel olarak üç ana türde incelenir: Herpes Keratiti, Herpes Üveiti ve Herpes Zoster Oftalmikus. Her üçü de oldukça ciddi olup, uygun tedavi edilmediği takdirde kalıcı görme kayıplarına neden olabilir.

Herpes Keratiti

Kornea (gözün ön saydam tabakası) enfeksiyonudur. Çoğunlukla Herpes simpleks virüs tip 1’in (HSV-1) gözdeki kornea yüzeyine yerleşerek enfeksiyon oluşturmasıyla ortaya çıkar. En sık görülen viral göz enfeksiyonlarından biridir. Hafif vakalarda sadece yüzeysel epitel tutulur, ancak ciddi vakalarda derin tabakalara inerek kalıcı iz ve görme kaybına neden olabilir. Bu enfeksiyon türü, genellikle tekrar eden yani nüks eden ataklarla seyreder. Enfeksiyonun tekrarlaması, her seferinde kornea üzerinde daha fazla tahribat yaratabilir, korneada lekeler bırakabilir ve görme kalitesini düşürebilir.

Herpes Üveiti

Herpes simpleks, Herpes zoster veya sitomegalovirüs (CMV) virüsleri ile gelişir. Tek taraflı görmede bulanıklık, kızarıklık, ağrı, ışık hassasiyeti gelişir. Göz bebeğinde yapışma, göz tansiyonunda ani yükselme, göze renk veren iris tabakasında bölgesel beyazlama, göz bebeğinin normalden büyük olması ve şeklinin bozulması gibi belirtiler verir.

Herpes Zoster Oftalmikus

Çocukluk çağında geçirilen suçiçeği hastalığına neden olan varicella-zoster virüsünün yıllar sonra yeniden aktif hale gelerek göz bölgesini etkilemesiyle gelişir. Bu enfeksiyon çoğunlukla ileri yaş grubundaki bireylerde ya da bağışıklık sistemi yeterince güçlü olmayan kişilerde ortaya çıkar. Göz çevresinde ağrılı döküntülerle birlikte seyreder ve ciddi komplikasyonlar oluşturabilir.

Her üç tutulum aynı virüs ailesinden kaynaklansa da, klinik seyirleri, belirtileri ve tedavi yaklaşımları açısından farklılık gösterir. Bu nedenle doğru tanı koymak ve türüne uygun tedaviye başlamak, görme sağlığı açısından hayati önem taşır.

Gözde Herpes Enfeksiyonu Nasıl Anlaşılır?

Herpes virüsünün gözü etkilemesi, genellikle bir dizi rahatsız edici belirtiyle kendini belli eder. En yaygın bulgular arasında gözde kızarıklık, batma hissi, ışığa karşı hassasiyet (fotofobi), bulanık görme ve gözyaşı artışı yer alır. Bazı hastalarda göz kapağında şişlik veya çevresinde küçük kabarcıklar da görülebilir. Bu belirtiler grip benzeri bir durumla karıştırılabileceği için, özellikle korneayı etkileyen herpes simpleks keratiti gibi vakalarda tanı koymak zorlaşabilir. Gözdeki hassas bölgelerin etkilenmesi sonucu hasta, genellikle tek taraflı ağrılı bir görme problemi yaşar. Hastalığın ilerleyen evrelerinde ise kornea yüzeyinde “ağaç dalları” şeklinde ülserler ortaya çıkabilir ve bu da göz doktorlarının teşhis koymasını kolaylaştırır. Erken tanı için biyomikroskop muayenesi, floresein damlası ile yapılan kornea boyama testi ve bazı durumlarda laboratuvar PCR testleri kullanılır. Gözdeki en ufak bir rahatsızlık durumunda vakit kaybetmeden uzman bir hekime başvurmak, kalıcı görme kayıplarını önlemenin en etkili yoludur. ​​​​​​

Herpes Virüsüne Bağlı Göz Hastalıklarının Seyri Nasıldır?

Herpes virüsüne bağlı göz hastalıkları genellikle ani başlayan, dalgalı bir seyir gösterir. İlk enfeksiyon genellikle çocukluk ya da genç erişkinlik döneminde görülür ve çoğu zaman fark edilmeden geçer. Ancak virüs vücutta gizli halde (latent) kalır ve bağışıklık sisteminin zayıfladığı dönemlerde yeniden aktive olarak gözde belirti verir. Bu tekrarlar, tıbbi literatürde “rekürren enfeksiyonlar” olarak adlandırılır. Her bir nüks atağında korneada yeni hasarlar oluşabilir; bu da zamanla kornea bulanıklığına, doku kaybına ve ciddi durumlarda görme keskinliğinde kalıcı azalmaya yol açabilir.

İlk ataklar genellikle daha yüzeysel ve tedaviye hızlı yanıt verirken, tekrarlayan ataklar daha dirençli olabilir ve uzun süreli tedavi gerektirebilir. Bazı bireylerde ise hastalık sessiz seyreder, yani belirti vermez fakat mikroskobik düzeyde hasar oluşmaya devam eder. Özellikle stres, ateşli hastalıklar, cerrahi işlemler veya steroid kullanımı gibi tetikleyiciler hastalığın yeniden alevlenmesine neden olabilir.

Herpes Virüsüne Bağlı Göz Hastalıkları Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Tedavi edilmediği durumlarda ya da yanlış ilaç kullanımıyla virüsün yayılımı hızlanabilir, hatta gözün iç tabakalarına kadar ilerleyerek iritis, üveit veya retinit gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle herpes virüsüne bağlı göz hastalıklarının seyri, kişinin bağışıklık durumu, tedaviye uyumu ve erken müdahale ile doğrudan ilişkilidir.

Herpes Göz Enfeksiyonu Tanısı Nasıl Konur?

Gözde herpes enfeksiyonundan şüphelenildiğinde, bir göz hastalıkları uzmanı (oftalmolog) genellikle ilk olarak biyomikroskop kullanarak gözün detaylı bir incelemesini yapar. Özellikle kornea yüzeyindeki lezyonları görmek için floresein adı verilen özel bir boya kullanılır. Bu sayede herpes virüsüne özgü “dallar şeklinde” ülserler net bir şekilde tespit edilebilir. Şüphe varsa, daha ileri tetkikler için kornea kazıntısı alınarak PCR testi ile virüsün genetik materyali aranabilir. Herpes üveitlerinde Herpes simpleks / zoster ve sitomegalovirüs ayırımını yapmak çok önemlidir çünkü tedavileri farklıdır. Bu ayırım klinik ipuçları ile yapılabilse de kesin ayırım göz sıvısı alınarak PCR testi yapmaktır.

Herpes Göz Enfeksiyonu Nasıl Tedavi Edilir?

Tanı konduktan sonra tedavi aşamasına geçilir. Tedavi planı genellikle enfeksiyonun şiddetine, yerine ve daha önce geçirilmiş ataklara göre şekillendirilir. Hafif vakalarda yalnızca antiviral göz damlaları (örn. gansiklovir) yeterli olabilir. Daha ciddi durumlarda ise oral antiviral ilaçlar (örneğin asiklovir, valasiklovir) reçete edilir. Sitomegalovirüs enfeksiyonlarında ise gansiklovir ve valgansiklovir tercih edilir. Eğer enfeksiyon korneanın derin tabakalarına inmişse veya gözün iç yapıları etkilenmişse, üveit söz konusuysa, kortikosteroid damlaları da kullanılabilir; ancak bu ilaçlar mutlaka doktor kontrolünde verilmelidir, çünkü yanlış kullanım virüsü daha da aktive edebilir.

Bazı vakalarda, özellikle çok sayıda nüks geçirmiş veya korneasında kalıcı hasar oluşmuş kişilerde, kornea nakli gibi cerrahi müdahaleler de gerekebilir. Tedavi süreci boyunca hastaların düzenli kontrollere gitmesi, ilaçlarını aksatmaması ve hijyen kurallarına dikkat etmesi son derece önemlidir. Doktorlar ayrıca nüksleri önlemek amacıyla uzun süreli düşük doz antiviral profilaksi önerebilir.