Katarakt Nedir?

Katarakt, göz merceğindeki doğal şeffaflığın kaybıdır ve yaşlanma, genetik faktörler, travma, üveit (göz iltihabı), diyabet veya uzun süreli ilaç kullanımı gibi birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir.

Katarakt Nedir ve Nasıl Oluşur?

Katarakt, doğal olarak saydam olan göz merceğinin bulanıklaşması sonucu oluşur. Bulanıklaşma, göz merceğindeki proteinlerin zamanla birikmesi veya sıkışması nedeniyledir. Normal şartlar altında, göz merceği saydamdır ve ışığın gözün arka bölümüne geçmesine izin verir. Mercek ışığı odaklar. Ancak yaşlanma, güneş ışığına maruz kalma, diyabet, göz iltihaplanması (üveit), yaralanma, genetik faktörler ve bazı ilaçlar göz merceğinin bulanıklaşmasına neden olabilir. Mercek opaklaştığında, gözümüz ışığı aynı şekilde odaklayamaz. Katarakt, göz merceğindeki bulanıklık nedeniyle görüşün bulanık ve donuk olmasına neden olur. Görmede gelişen değişiklik kataraktın konumuna, boyutuna ve yoğunluğuna bağlıdır. Katarakt göz doktorunun muayenesi ile teşhis edilebilir. Bu muayenede birtakım testlerin de yapılması gereklidir. Katarakt, tedavi edilmediği takdirde, görme kaybına ve gözde iltihaplanma, tansiyon artışı gibi diğer komplikasyonlara yol açabilir. Günümüzde katarakt tedavisi oldukça başarılı bir şekilde uygulanabilmektedir. Kataraktın tedavisi, genellikle ameliyat ile yapılır ve başarı oranı oldukça yüksektir. Erken teşhis ve cerrahi ile görme kazanımı sağlanır. Katarakt, görme bozukluğu ve tedavi edilebilir görme kaybının en sık nedenidir ve sıklıkla yaşa bağlı oluşmaktadır.

Katarakt Neden Olur?

Gözümüzün merceği su ve proteinlerden oluşur. Normalde proteinler, merceğimizin tamamen şeffaf olması ve ışığın kolayca geçmesi için özel bir şekilde sıralanmıştır. Merceğimizdeki proteinler bir araya gelerek toplanırsa, mercek bulanıklaşır ve katarakt oluşur. Net görmemizi engeller çünkü ışık, mercekte oluşan protein kümelerinden kolayca geçemez. Zamanla, protein kümeleri büyür ve kalınlaşır, bu da görmeyi daha da zorlaştırır. Kataraktın nedenleri nelerdir sorusu şöyle yanıtlanabilir: Katarakt yaşlanma ile karakterize bir göz hastalığıdır. Bu yüzden yaş almayla birlikte katarakt görülebilir. Ancak kataraktın başka nedenleri de vardır. Uzun süre kullanılan kortizonlu ilaçlar, katarakt oluşumuna neden olabilir. Bazı kataraktlar genetik olarak aktarılabilir ve ailede daha önce katarakt olan bireylerde daha sık görülebilir. Göz yaralanmaları, diyabet, sigara içmek, uzun süre güneş ışığına maruz kalma katarakt oluşumuna katkıda bulunabilir.

Genç Yaşta Katarakt Neden Olur?

40 yaşından sonra göz merceğindeki proteinler doğal olarak bozulmaya başlar. Çoğu katarakt bu doğal değişiklikler nedeniyle olur. Bazı kişilerde daha erken yaşlarda gelişmekte ve sebebi tam olarak bilinmemektedir. Ancak, kataraktın daha hızlı ve daha erken oluşmasına neden olan bazı durumlar vardır:

• Üveit
• Üveit, artrit, alerji, bağışıklık sistemi hastalıkları gibi çeşitli sağlık sorunlarını tedavi etmek için kullanılan kortizonlu ilaçlar
• Şeker hastalığı (Diyabet)
• Sigara
• Güneş gözlüğü olmadan güneşte çok fazla zaman geçirmek
• Ciddi bir göz yaralanması
• Miyopi
• Gece körlüğü
• Down sendromu
• Geçirilen göz ameliyatları
• Kanser veya diğer hastalıklar için radyasyon tedavisi almak

Katarakt Belirtileri Nelerdir?

Katarakt belirtileri çoğunlukla yaşın ilerlemesiyle ortaya çıkar. Katarakt ilerledikçe belirtiler ve şikayetler de belirginleşir. Yaşa bağlı kataraktların çoğunda hastalığın ilerlemesi uzun yıllar alabilir. Gençlerde, üveiti olanlarda ve şeker hastalarında hastalığın ilerlemesi daha hızlı olabilir. Kişilerde kataraktın nasıl bir hızla ilerleyeceğini önceden tahmin etmek mümkün değildir. Aşağıdaki belirtiler kataraktı akla getirir:

• Katarakt, görüntülerin netliğini bozarak bulanık görme ve görme düzeyinde azalmaya neden olur.
• Katarakt, renkleri daha soluk veya donuk hale getirebilir ve renkleri ayırt etmeyi zorlaştırabilir.
• Katarakt, gözün ışığa daha hassas hale gelmesine neden olabilir ve özellikle güneş ışığı veya diğer parlak ışık kaynaklarına maruz kalındığında rahatsızlık verebilir.
• Gece görüşünü zayıflatabilir ve karanlıkta görmeyi zorlaştırabilir.
• Katarakt, şekillerin çift görülmesine neden olabilir.
• Katarakt, göz merceğinin kırıcılığını değiştireceğinden, sık sık gözlüklerin değiştirilmesi gerekebilir.

Katarakt Nasıl Teşhis Edilir?

Katarakt, göz doktorunun muayenesi ve yaptığı çeşitli testler ile teşhis edilebilir. Doktorunuz, bir görme testi yaparak görme keskinliğinizi ölçer. Bu test, bir harf tablosunda yer alan harflerin okutulması ve eğer hiç harf göremiyorsanız farklı mesafelerden parmak saydırılması şeklinde uygulanır. Göz damlası kullanılarak pupilla (göz bebeği) genişletilir ve göz merceği daha ayrıntılı bir şekilde incelenir.

Katarakt İçin Hangi Testler Yapılır?

Katarakt teşhisi genellikle bir göz doktoru tarafından göz muayenesi yaparak konulur. Görme keskinliği muayenesi yapılır ve göz tansiyonu ölçülür. Göz bebeği büyütülerek kataraktın tipi ve şiddeti belirlenir, göz arkası mutlaka muayene edilir. Rutin göz muayenesinin yanında bazı detaylı incelemeler de yapılmalıdır. Göz tomografisi (OCT) çekilerek göz arkası değerlendirilir. Ameliyat kararı verilirse göz içerisine konulacak uygun lensi belirlemeye yönelik ölçümler yapılır.

Katarakt Nasıl Tedavi Edilir?

Kataraktın ilaç veya diyet ile tedavisi mümkün değildir, günümüzdeki tek etkin tedavi yöntemi cerrahidir. Tedavide opaklaşmış göz merceği alınarak yeni bir yapay mercek ile değiştirilir. Ancak her katarakt hemen ameliyat gerektirmeyebilir. Yeni bir gözlük veya kontakt lens reçetesi, erken dönemde daha iyi bir görüşe yardımcı olabilir.

Katarakt Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Fakoemülsifikasyon (FAKO) olarak bilinen yöntem kullanılarak cerrahi gerçekleştirilir. Kataraktlı merceği parçalamak ve parçaları çıkarmak için titreşen ses dalgaları kullanılır. Bu cihaz sayesinde tüm işlemler çok küçük bir kesiden gerçekleştirilebilir. Parçalar emilerek uzaklaştırıldıktan sonra göz içine kolay katlanabilir kalıcı yapay bir göz içi lensi yerleştirilir. Tüm işlemler küçük bir kesiden yapıldığı için yara yerlerinin kapatılması için dikiş gerekmez, iyileşme hızlı olur. Çoğu hasta ameliyatıyla aynı gün eve gidebilir.

Yerleştirilen göz içi lensi yapay olduğu için tekrar katarakt gelişemez. Ancak, merceği üzerine yerleştirdiğimiz zarda zaman içerisinde bulanıklaşma gelişebilir. İkincil (sekonder) katarakt olarak adlandırılan bu durum cerrahi gerektirmez, kısa bir lazer uygulaması ile giderilebilir. Kornea, retina ya da optik sinir gibi diğer göz dokularında problemi ya da göz tembelliği olmayan hastalarda %95’in üzerinde katarakt cerrahisi ile görme artışı sağlanır.

Katarakt Ameliyatında Hangi Mercek Kullanılmalıdır?

Cerrahi sırasında göze yerleştirilen merceklerin teknolojisi hızla değişmektedir. Doğru mercek hastanın gözüne uygun olan mercektir. Marka veya fiyatı doğru merceğin saptanmasında birincil etkenler değildir. Esas olan, muayene sonrasında gözün yapısı, hastanın eşlik eden diğer hastalıklarının olup olmamasına göre hekim tarafından önerilen lenstir.

Yaşlılarda Katarakt Ameliyatı Riskleri

Katarakt ameliyatı genellikle çok güvenlidir ve başarı oranı yüksektir. Katarakt ameliyatının risklerinden bazıları enfeksiyon, kanama, retina dekolmanıdır. Ancak tüm bu komplikasyonların görülme sıklığı %1’den azdır.

Yaşlı bireylerde hipertansiyon, koroner kalp hastalığı gibi eşlik eden sistemik hastalıkların olması, ortopedik sorunları nedeniyle cerrahi sırasında pozisyon vermede güçlükler, anestetik ajanlara daha hassas olunması ve göz dokularının daha zayıf olması nedenleri ile cerrahideki risk artmaktadır. Aynı zamanda cerrahi sonrası iyileşme süreci de yaşla birlikte uzamaktadır.

Ameliyatsız Katarakt Tedavisi

Bir kez oluştuktan sonra katarakttan kurtulmanın veya tedavi etmenin ameliyat dışında bir yolu yoktur. Hiçbir ilaç mevcut kataraktı yok edemez ve hiçbir gözlük kataraktın etkilerini tamamen ortadan kaldıramaz. Ancak gözlük numarasında değişiklik yapmak gibi yöntemler ile daha iyi bir görüş elde edilebilir. Hastanın katarakt ameliyatına ihtiyacının olup olmaması detaylı bir göz muayenesi sonrasında göz hekimi tarafından belirlenir.